Πολλοί παίκτες αρέσκονται σε γρήγορες, άγριες παρτίδες, αλλά τους πιάνει ανησυχία, ανυπομονησία, ακόμη και φόβος όταν αντιμετωπίζουν ένα στρατηγικό παίκτη που σκέφτεται πολύ. Καθώς είναι κοντόφθαλμοι, είτε δεν καταλαβαίνουν γιατί ο αντίπαλός τους μερικές φορές αφιερώνει αρκετό χρόνο για να αποφασίσει πού θα παίξει, είτε φοβούνται ότι η διανοητική ικανότητα ενός αντιπάλου αυτού του είδους θα τους συντρίψει. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι δεν έχουν ιδέα περί στρατηγικής στο σκάκι.
Στις επόμενες σελίδες θα σας διδάξω τι είναι στρατηγική και πώς να δημιουργείτε και να χρησιμοποιείτε προς όφελος σας συγκεκριμένες στρατηγικές. Μόλις συνειδητοποιήσετε πόσο εύκολο είναι να καταστρώνετε και να εκτελείτε μια στρατηγική, θα αρχίσετε να αναρωτιέστε γιατί γινόταν όλη αυτή η φασαρία για το ζήτημα. Και οι φίλοι σας που παίζουν σκάκι θα αρχίσουν να σας βλέπουν σαν έναν πνευματικό γίγαντα.
Κατ’ αρχάς, χρειαζόμαστε έναν ορισμό. Τι ακριβώς είναι η στρατηγική στο σκάκι; Είναι το να στήνουμε παγίδα, να σταυρώνουμε τα δάχτυλά μας και να ελπίζουμε να πέσει μέσα ο αντίπαλος; Λυπάμαι, καμία σχέση. Είναι το να υπολογίζουμε όλες τις βαριάντες των κινήσεων ιιου υπάρχουν σε μια θέση; Πάλι λάθος.
Το γεγονός ότι η στρατηγική έχει μικρή σχέση με τον υπολογισμό κινήσεων μπορεί να προκαλεί έκπληξη, μέχρι να εξετάσει κανείς μερικούς από τους ορισμούς που έχουν δοθεί για τη στρατηγική. Ο συνάδελφός μου Γκρανμαίτρ Λάρι Έβανς αποκαλεί τη στρατηγική «...ένα μακροπρόθεσμο οργανωτικό σχέδιο», ενώ οι Χούπερ και Γουάιλντ, στο Oxford Companionto Chess, λένε ότι η στρατηγική είναι «...ο σχεδιασμός και ο χειρισμός των μακροπρόθεσμων αντικειμενικών σκοπών σε μια παρτίδα». Ο υπολογισμός («μέτρημα»), από την άλλη μεριά, είναι το να επεξεργάζεται κανείς κινήσεις όπως ο υπολογιστής, χωρίς να υπάρχει ενόψει κάποιος ξεκάθαρος αντικειμενικός σκοπός.
Λέξεις όπως «μακροπρόθεσμος» υπονοούν μια ανάλυση σε βάθος, αλλά στην πραγματικότητα ο Έβανς, ο Χούπερ και ο Γουάιλντ αναφέρονται στο ποζισιονέλ παιχνίδι — την αργή, συστηματική οικοδόμηση μικρών πλεονεκτημάτων. Ο αείμνηστος Παγκόσμιος Πρωταθλητής Μαξ Όιβε ίσως το έθεσε με τον καλύτερο τρόπο όταν είπε: «Η στρατηγική απαιτεί σκέψη η τακτική απαιτεί παρατήρηση». Εννοούσε ότι ένα στρατηγικό σχέδιο δημιουργείται όταν συνδυάζουμε στοιχεία της θέσης που έχουν να κάνουν με υλικό, χώρο, κινητικότητα κομματιών και δομή πιονιών σε μεγάλο ορίζοντα κινήσεων, ενώ ένα τακτικό χτύπημα δεν είναι τόσο δημιουργία, όσο μια παρατήρηση που μπορεί να υλοποιηθεί προκειμένου να εκμεταλλευτεί κανείς μια βραχυπρόθεσμη ευκαιρία.
Ένα παράδειγμα στρατηγικής σκέψης έχει ως εξής: Αντιλαμβάνεστε ότι μπορείτε να αφήσετε τον αντίπαλό σας με διπλωμένα πιόνια αλλάζοντας τον Αξιωματικό σας με τον ιππο του. Αποφασίζετε οτι ο μακροπρόθεσμος στόχος σας θα είναι να επιτεθείτε σε αυτά ια διπλωμένα πιόνια και τελικά να πάρετε ένα από αυτά, αποκτώντας έτσι υλικό πλεονέκτημα. Το σχέδιο αυτό κατευθύνει τις επόμενες κινήσεις σας, επειδή ό,τι κάνετε έχει πλέον ως κίνητρο την πρόθεσή σας να κόψετε ένα ή και τα δύο διπλωμένα πιόνια.
Η στρατηγική επομένως, είναι η συνειδητή επιδίωξη ενός απλού στόχου: να αποκτήσετε ένα πλεονέκτημα απέναντι στον αντίπαλό σας. Έχοντας πάρει μια ιδέα για την έννοια της στρατηγικής, μπορούμε να δούμε τη χρησιμότητά της. Πλέον» δεν παίζουμε τη μία άσκοπη κίνηση μετά την άλλη. Και, πλέον, δεν κοιτάζουμε με άδειο βλέμμα μια σκακιέρα στην οποία δε βγάζουμε κανένα νόημα. Η στρατηγική όχι μόνο δεν περιπλέκει τις παρτίδες μας, αλλά στην πραγματικότητα τις απλουσιεύει!
Η υπόσχεση της απλότητας έχει αρχίσει να μας προσελκύει, πώς όμως θα χρησιμοποιήσουμε αυτό το θαυμάσιο νέο εργαλείο; Στα κεφάλαια που ακολουθούν θα ορίσω και θα εξηγήσω με παραδείγματα τα πιο θαυμαστά και δοκιμασμένα στο χρόνο στρατηγικά θέματα - με άλλα λόγια, τα θέματα που φέρνουν αποτέλεσμα! Θα δείτε πώς να αναγνωρίζετε πότε μια συγκεκριμένη στρατηγική είναι η ιδεώδης και πώς να την εφαρμόζετε με την ελάχιστη προσπάθεια. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να καθίσετε με τη σκακιέρα μπροστά σας, να διαβάσετε το βιβλίο και να μπείτε στον πολλά υποσχόμενο κόσμο του ποζισιονέλ σκακιού - έναν κόσμο όπου σχέδια δέκα κινήσεων μπορούν να δημιουργηθούν γρήγορα και εύκολα όταν αναγνωρίζετε και κατανοείτε τις βασικές στρατηγικές του παιχνιδιού.