Το φινάλε είναι η στιγμή της αλήθειας. Η φάση της παρτίδας όπου θα προσπαθήσουμε να δρέψουμε τους καρπούς της προσπάθειάς μας, ανεξάρτητα εάν πρόκειται για το βαθμό της νίκης ή για το μισό βαθμό της ισοπαλίας.

Στο φινάλε τα λάθημετράνε διπλά, καθώς οι δυνατότητες να τα διορθώσουμε μικραίνουν. Οι κανόνες που ακολουθούν θεωρούνται οι Χρυσοί Κανόνες των Φινάλε. Καταγράφηκαν από τους GM Ρούμπεν Φάιν και Παλ Μπένκο, δύο από τους μεγαλύτερους ειδικούς στο συγκεκριμένο θέμα:

1.Άρχισε να σκέφτεσαι για το φινάλε όταν ακόμα βρίσκεσαι στο μέσον της παρτίδας.

2.Σε κάθε αλλαγή, συνήθως ένας από τους δύο αντιπάλους κερδίζει κάτι από αυτή.

3.Ο βασιλιάς είναι ισχυρό κομμάτι Χρησιμοποίησέ το!

4 .Αν έχεις πλεονέκτημα δύο πιονιών, άλλαζε κομμάτια αλλά όχι πιόνια.

5.Αν έχεις μειονέκτημα δύο πιονιών, άλλαζε πιόνια αλλά όχι κομμάτια.

6.Av έχεις το πλεονέκτημα, μην αφήνεις πιόνια μόνο σε μία πτέρυγα.

7.Ενα απομακρυσμένο ελεύθερο πιόνι είναι μισή νίκη.

8.Τα ελεύθερα πιόνια πρέπει να προωθούνται όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.

9.Τα διπλωμένα, απομονωμένα και σταθεροποιημένα πιόνια είναι αδύνατα. Απόφευγέ τα.

10,Τα πιο εύκολα κερδισμένα φινάλε είναι των πιονιών.

11 .Τα ελεύθερα πιόνια πρέπει να σταθεροποιούνται από το βασιλιά. Το μόνο κομμάτι που δεν προσβάλλεται «παρακολουθώντας» ένα πιόνι είναι ο ίππος.

12.Δύο αξιωματικοί εναντίον αξιωματικού και ίππου αποτελούν ένα αισθητό πλεονέκτημα.

13.Οι αξιωματικοί είναι καλύτερα κομμάτια από τους ίππους, εκτός εάν οι πιονοδομές είναι σταθεροποιημένες.

14.Μην τοποθετείς τα πιόνια σου σε τετράγωνα ιδίου χρώματος με τον αξιωματικό σου.

15.Τα πιο εύκολα φινάλε για την ισοπαλία είναι αυτά των ανόμοιων αξιωματικών

16.Οι πύργοι ανήκουν πίσω από τα ελεύθερα πιόνια.

17.Εvας πύργος στην 7η γραμμή είναι αρκετό αντάλλαγμα για ένα πιόνι.

18.Δεν είναι όλα τα φινάλε πύργων ισόπαλα!

19.Το διαρκές σ αχ παρουσιάζεται ( παραμονεύει) σε όλα τα φινάλε βασιλισσών.

20.Κάθε κίνηση στο φινάλε έχει μεγάλη σημασία, καθώς βρίσκεσαι όλο και πιο κοντά στη στιγμή της αλήθειας.

Από το βιβλίο του Στράτου Γρίβα "Σκακιστική Προπόνηση"

Παρά τη μεγάλη εξέλιξη των αμυντικών λειτουργιών, συχνά παρουσιάζεται το φαινόμενο του «απροστάτευτου βασιλιά». Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στο βασιλιά που έχει βρεθεί κάτω από συντονισμένα εχθρικά πυρά, τα οποία είναι ανήμπορος να αντικρούσει.

Με την πραγματοποίηση του ροκέ, πετυχαίνουμε δύο βασικές επιδιώξεις:

1.Ο βασιλιάς μεταφέρεται σε ασφαλή θέση, όπου δεν κινδυνεύει άμεσα, περιμένοντας ένα ενδεχόμενο φινάλε, στο οποίο θα διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο.

2.Δίνεται η δυνατότητα άμεσης συνεργασίας όλων των υπόλοιπων κομματιών και ειδικά των πύργων, διότι δεν υπάρχει πια ανάμεσά τους το «εμπόδιο» του βασιλιά.

Στις αρχές του 20ού αιώνα οι άγριες επιθέσεις αυτού του τύπου ήταν συχνό φαινόμενο και η επιτυχής τους έκβαση συνήθως οφειλόταν στην πλήρη άγνοια των αμυντικών δυνατοτήτων. Σήμερα, ο κάθε σκακιστής γνωρίζει και εκμεταλλεύεται αμυντικές δυνατότητες και κανόνες, δυσχεραίνοντας επιθετικές πρωτοβουλίες του αντιπάλου που στερούνται βασικών προϋποθέσεων.

Ποιες είναι όμως αυτές οι «βασικές προϋποθέσεις»;

l.Υπεροχή, υλική ή στρατηγική, στο σημείο όπου θα εκδηλωθεί η επίθεση. Αναφέροντας υλική υπεροχή εννοούμε την καλύτερη τοποθέτηση και εύκολη πρόσβαση των επιθετικών μονάδων και όχι οπωσδήποτε την υλική υπεροχή που έχει προέλθει από κέρδος αντίπαλων κομματιών. Ο κανόνας αυτός είναι μη στατικής φύσεως, διότι εύκολα μπορεί να ανατραπεί, με τη· μεταφορά αμυντικών δυνάμεων για την προστασία του αντίπαλου βασιλιά.

2.Απουσία αμυντικών κομματιών ή γενικά αμυντικής διάταξης, του υποψήφιου να δεχτεί επίθεση, αντίπαλου βασιλιά ..

3.Ελεγχο του κέντρου ή τουλάχιστον σταθερότητα (ίσες δυνατότητες). Απουσία αυτού του κανόνα σημαίνει σχεδόν σίγουρη αποτυχία της επίθεσης.

Η επίθεση εναντίον του βασιλιά που δεν πραγματοποίησε ροκέ, μπορεί να εκδηλωθεί με αρκετούς τρόπους. Οι κατά κανόνα βασικοί τρόποι επίθεσης είναι:

1.Επίθεση μέσω της στήλης που έχει καταφύγει προσωρινά ο αντίπαλος βασιλιάς. Συνήθως είναι η ε στήλη.

2.Επίθεση μέσω γειτονικών τετραγώνων που ελέγχονται μόνο από τον αντίπαλο βασιλιά. Το πιο συνηθισμένο παράδειγμα είναι το τετράγωνο ζ7 (ζ2).

3.Παρεμπόδιση του ροκέ, είτε μόνιμη είτε παροδική, ώστε η επίθεση να λάβει σχεδόν μόνιμο χαρακτήρα.

Φυσικά, η παρουσία των κανόνων που αναφέρθηκαν δεν είναι αρκετή από μόνη της για να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Η πλευρά που θα επιτεθεί στον αντίπαλο βασιλιά που δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει το ροκέ του έχει και άλλες «υποχρεώσεις».

l.Άνοιγμα γραμμών.

2.Μεταφορά και άλλων δυνάμεων για ενίσχυση της επίθεσης.

3.Περαιτέρω εξασθένιση της αμυντικής δομής του αντιπάλου.

4.Αποφυyή (γενικά) αλλαγής χρήσιμων κομματιών.

5.Αλλαγή (γενικά) χρήσιμων αμυντικών κομματιών του αντιπάλου.

6.Προσήλωση στην επίθεση. Ο αντίπαλος βασιλιάς είναι ο στόχος και όχι κάποιο τυχαίο, άχρηστο, μικρό υλικό κέρδος.

Ο αμυνόμενος ι:ίναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει κι αυτός κάποιους κανόνες, με στόχο την επιβίωσή του.

1. Ενίσχυση της αμυντικής διάταξης.

2.Μεταφορά βασιλιά σε ασφαλές σημείο.

3.Παθητική και ενεργητική άμυνα.

4.Αντεπίθεση.

5.Ψυχραιμία και αντικειμενική αντιμετώπιση των αντίπαλων απειλών.

Η επίθεση δημιουργεί υποχρεώσεις. Οι υποχρεώσεις αυτές μπορεί να είναι υλικές (θυσίες) ή στρατηγικές (εξασθένιση τετραγώνων, δημιουργία μόνιμων αδυναμιών κ.ά.). Συνεπώς, η παράταξη που θα επιτεθεί πρέπει να αναλάβει όσο το δυνατόν λιγότερες υποχρεώσεις, ώστε μία πιθανή αποτυχία της επίθεσης να μην αποβεί καταδικαστική. Κι αυτό βέβαια όταν η κατάληξη της επίθεσης είναι ακόμα ασαφής. Από τη στιγμή όμως που γίνεται φανερό ότι η επίθεση θα πετύχει, οι δισταγμοί δε χρειάζονται πια.

Γενικά, κάθε επίθεση προκαλεί μικρή ή μεγάλη διατάραξη της ισορροπίας. Η αποκατάστασή της δεν είναι ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο, διότι ο επιτιθέμενος συνήθως γκρεμίζει τις γέφυρες πίσω του.

Από το βιβλίο του Στράτου Γρίβα "Σκακιστική Προπόνηση"

 

 

Το τελευταίο κεφάλαιο, που ολοκληρώνει τους τύπους επίθεσης στον αντίπαλο βασιλιά, είναι και το πιo συχνό στην πράξη. Οι επιθέσεις με αντίθετα ροκέ προκύπτουν από πολλά ανοίγματα και ειδικά, πολλά παραδείγματα μπορούμε να συναντήσουμε σε κλασσικά ανοίγματα όπως η «Σικελική Άμυνα» και η «Iνδική του Βασιλιά».

Κατ' αρχήν, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα ειδικά στοιχεία που διέπουν την επίθεση στο βασιλιά, και που αναλύθηκαν στα δύο προηγούμενα κεφάλαια, έχουν πρακτική εφαρμογή και σε αυτού του είδους τις επιθέσεις. Οι κανόνες που διέπουν την επίθεση, αλλά και συνάμα την άμυνα, είναι κοινοί, με απειροελάχιστες, ίσως, εξαιρέσεις.

Ως σημαντική διαφοροποίηση της επίθεσης με αντίθετα ροκέ, θα μπορούσαμε να θέσουμε τη «βιαιότητά» της και την «ανάγκη» της για επιτυχία. Στις προηγούμενες δύο περιπτώσεις επίθεσης στο βασιλιά, μία πιθανή αποτυχία δεν ήταν και κατ' ανάγκη καταδικαστική, υπό τον όρο να μην είχαν δημιουργηθεί σοβαρές αδυναμίες. Όμως, στην επίθεση με αντίθετα ροκέ, μία πιθανή αποτυχία μας, συνεπάγεται εύκολα πιθανή επιτυχία για τον αντίπαλό μας. Συνεπώς, με τα αντίθετα ροκέ δεν είμαστε μόνο κυνηγοί, αλλά και κυνηγημένοι, ταυτοχρόνως!

Η πράξη έχει αποδείξει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των παρτίδων στις επιθέσεις με αντίθετα ροκέ κρίνεται στο ένα τέμπο. Κάποια λάθος μας κίνηση, κάποιο τέμπο που θα «ξεχάσουμε», κάποια βαριάντα στην οποία κάτι μας διέφυγε, όλα αυτά γίνονται άμεσα εκμεταλλεύσιμα από τον αντίπαλο.

Για τους παραπάνω λόγους, η καλή γνώση της θεωρίας των ανοιγμάτων που χρησιμοποιούμε, η σωστή κρίση της θέσης, καθώς και το ικανοποιητικό τακτικό μετρημα βαριαντών, είναι οι βασικές προϋποθέσεις της επιτυχίας μας.

Φυσικά εξαιρέσεις πάντα θα υπάρχουν. Ο μόνος απόλυτος κανόνας είναι ότι δεv υπάρχουν απόλυτοι κανόνες!

Από το βιβλίο του Στράτου Γρίβα "Σκακιστική Προπόνηση"

Το δεύτερο σημαντικό κεφάλαιο, που αφορά επιθέσεις εναντίον του βασιλιά. Στην παρούσα ενότητα, θα εξετάσουμε θέσεις στις οποίες και οι δύο αντίπαλοι έχουν προχωρήσει σε ροκέ στην ίδια πτέρυγα, δηλαδή έχουν, θεωρητικά, ασφαλίσει το βασιλιά τους.

Η εκτίμηση των μελλοντικών δυνατοτήτων για ανάληψη επίθεσης στον αντίπαλο βασιλιά, κρίνει κατά ένα μεγάλο ποσοστό την έκβαση της μάχης. Όταν ο αντίπαλος βασιλιάς έχει απομείνει στο κέντρο χωρίς ροκέ ή όταν έχουμε την περίπτωση των αντίθετων ροκέ, τα πράγματα είναι κάπως mo εύκολα, όσον τουλάχιστον αφορά την κρίση της κατάστασης ή το μέτρημα των βαριαντών.

Στην παρούσα περίπτωση τα δεδομένα μας δεν είναι τόσο ξεκάθαρα, αφού για να επιτύχουμε σε μία ελπιδοφόρα επίθεση, συνήθως χρειάζεται να «αδιαφορήσουμε» για την προστασία του δικού μας βασιλιά, αν κι αυτό δεν είναι πάντα απόλυτο.

Κατ' αρχήν θα πρέπει να δεχθούμε ότι το σύνολο σχεδόν των κανόνων που αναφέρθηκαν στο Α  κεφάλαιο της επίθεσης στο βασιλιά έχουν θέση και σε αυτό τον τύπο επίθεσης. Τα πιο σημαντικά όμως χαρακτηριστικά για να αναγνωρίζουμε το στρατηγικό στοιχείο που εξετάζουμε είναι τα εξής :

1.Υπεροχή χώρου, γενικά ή στην πτέρυγα που σκοπεύουμε να επιτεθούμε.

2.Εύκολη μεταφορά δυνάμεων στην πτέρυγα που θα πραγματοποιήσουμε την επίθεση .

3.Υπεροχή κομματιών στην πτέρυγα όπου θα πραγματοποιήσουμε την επίθεση.

4.'Υπαρξη πιονιών - στόχων στην αμυντική διάταξη του αντίπαλου βασιλιά.

5.Απουσία (μόνιμη ή παροδική) αντίπαλων αμυντικών κομματιών.

Φυσικά, μία επίθεση οποιουδήποτε είδους, δεν έχει ως απαραίτητο στόχο μόνο τον αντίπαλο βασιλιά, αλλά σε γενική έκφραση το κέρδος υλικής ή σημαντικής στρατηγικής υπεροχής.

Ο αμυνόμενος έχει υποχρέωση να οργανώσει την άμυνά του, έχοντας πάντα στη σκέψη του τη δυνατότητα αντεπίθεσης στις αδυναμίες που ίσως έχει δημιουργήσει η πλευρά που επιτίθεται. Επίσης, συνήθως, η πλευρά που δέχεται την επίθεση αναζητά την πρωτοβουλία στην άλλη πτέρυγα ή στο κέντρο. Έτσι, δημιουργούνται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες παρτίδες, με νικήτρια την παράταξη που έκανε πράξη τα σωστά σχέδιά της.

Βασικός κανόνας του σκακιού είναι ο εξής: «Αδυναμία ορίζεται το μειονέκτημα (στρατηγικό ή τακτικό) το οποίο μπορεί να δεχθεί επίθεση, αλλιώς δε θεωρείται αδυναμία». Συνεπώς, αν χρειαστεί να αδυνατίσουμε το βασιλιά μας, χρησιμοποιώντας τα πιόνια που τον προστατεύουν, θα πρέπει να κρίνουμε κατά πόσο γίνεται «Προσβάσιμος» στον αντίπαλο, για να καθορίσουμε εάν δημιουργούμε ή όχι την έννοια της αδυναμίας. Γενικότητες και κανόνες πάντα θα υπάρχουν, αλλά οι εξαιρέσεις είναι που τελικά θα τους επιβεβαιώνουν

 

Από το βιβλίο του Στράτου Γρίβα "Σκακιστική Προπόνηση"

Η κατοχή των δύο αξιωματικών (εναντίον Α & Ι ή Ι & Ι του αντιπάλου ) είναι ένα σημαντικό στρατηγικό στοιχείο , το οποίο μπορεί να εξασφαλίσει την υπεροχή και να κρίνει την έκβαση της παρτίδας.

Βασικές προϋποθέσεις για την αξιοποίηση του στρατηγικού αυτού στοιχείου είναι η ύπαρξη (ή η μελλοντική ύπαρξη) ανοικτού κέντρου και η ύπαρξη πιονοδομών και στις δύο πτέρυγες. Συνεπώς η κατοχή των δύο αξιωματικών δεν εξασφαλίζει πάντοτε την υπεροχή. Μόνο έπειτα από προσεκτική εξέταση του σχηματισμού των πιονιών και του κέντρου γενικότερα, μπορούμε να αποφανθούμε για την πραγματική τους δύναμη ή αδυναμία.

Οι περισσότεροι σκακιστές έχουν μία ιδιαίτερη προτίμηση στους δύο αξιωματικούς, ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητες της θέσης. Το φαινόμενο αυτό έχει την εξήγησή του. Ένας στρατηγικός σκακιστής μπορεί πιο εύκολα να «φτιάξω» μία κατάλληλη θέση για να τους εκμεταλλευτεί, παρά μια θέση για δύο ίππους. Όμως, θα πρέπει να επαναλάβω ότι η ψυχή της παρτίδας, δηλαδή τα πιόνια (τοποθέτηση, δομές), θα καθορίσουν κατά πόσον οι δύο αξιωματικοί αποτελούν πλεονέκτημα ή μειονέκτημα.

Οι δύο αξιωματικοί (όταν φυσικά ισχύουν οι προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν) μπορούν να αξιοποιηθούν, είτε στο μέσο της παρτίδας είτε στο φινάλε.

Στο μέσο, κυριαρχούν σε πολλά τετράγωνα και από απόσταση, με συνέπεια τον έλεγχο της θέσης και την πιθανή δημιουργία επίθεσης, είτε κατευθείαν στον αντίπαλο βασιλιά, είτε σε άλλες αδυναμίες. Επίσης μπορούν να «συμπιέσουν» τα αντίπαλα κομμάτια και να δημιουργήσουν ισχυρά και άλυτα προβλήματα, ακριβώς λογω της εμβέλειάς τους, η οποία τους επιτρέπει είτε να μετακινούνται ταχύτατα είτε να ελέγχουν και να επιτίθενται από απόσταση.

Στο φινάλε η δύναμή τους είναι αποφασιστική, αφού η απ ουσία ικανοποιητικού αριθμού αμυντικών κομματιών του αντιπάλου τους επιτρέπει να έχουν την πλήρη κυριαρχία της θέσης. Με τους κατάλληλους ελιγμούς, τα αντίπαλα κομμάτια περιορίζονται και οι αδυναμίες ή τα σημεία πρόσβασης γίνονται εμφανή και συνεπώς εκμεταλλεύσιμα.

Όπως σε όλα τα στρατηγικά στοιχεία, τα όρια μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας δεν είναι πάντα ορατά.

Από το βιβλίο του Στράτου Γρίβα "Σκακιστική Προπόνηση"