Ανάμεσα στη μουσική και το Σκάκι υπάρχει μία αδιόρα­τη βαθιά σχέση αν και από πρώτη ματιά βρίσκονται σε αντί­θετες πλευρές.

Η σχέση αυτή εκφράζεται συνή­θως με το ότι πολ­λοί μουσικοί ήτανε ενθουσιώδεις σκακιστές και αντίστροφα, πάρα πολλοί σκακιστές ήσαν εξαίρετοι μουσικοί σε τέτοιο βαθμό που πολλές φορές δεν μπορούσε να καθορισθεί πιο από τα δύο υπερτερούν: Το σκάκι ή η μουσική.

Ένας από τους πρώτους μουσικούς που άφησε τα ίχνη του στην ιστορία του σκακιού είναι αναμφίβολα ο Φιλιντόρ - μουσικός συνθέτης ο δημιουργός της Γαλλικής κωμικής όπερας (έγραψε 21 όπερες), ο οποίος παράλληλα ήτανε ο ισχυρότερος σκακιστής του κόσμου του δεύτερου ημίσεως του 18ου αιώνα. Είναι ο θε­μελιωτής της θεωρίας, «τα πιόνια είναι η ψυχή του σκακιού» και ότι μόνο τα πιόνια δημιουργούν επίθεση και άμυνα και η καλή το­ποθέτηση των πιονιών καθορίζει την έκβαση του αγώνα. Άλλος εξέχων μουσικός και συγχρόνως εξέχων σκακιστής ήταν ο Ξ. Ταράς που ήταν πιανίστας ξακουστός στην εποχή του.

Οι δύο αυτές ιδιότητες του μουσικού και του σκακιστή όταν συνυπάρχουν πάντα υπερισχύει η μία ιδιότητα ώστε να λέμε μό­νο για εξέχοντα μουσικό και καλό σκακιστή και αντίστροφα για εξέχοντα σκακιστή (γκραντ-μετρ) και καλό μουσικό. Μια άλλη

σχέση ανάμεσα στο Σκάκι και την μουσική είναι οι λέξεις «βαριά- ντες» και «συνθέτης» . Γιατί έχουμε και στη μουσική "variasion" και συνθέσεις μουσικών αριστουργημάτων και στο σκάκι έχουμε τις "βαριάντες" και τις "συνθέσεις" σκακιστικών προβλημάτων και ασκήσεων. Τα ανωτέρω πιστοποιούν ακόμα μια φορά πως το Σκά­κι είναι και τέχνη. Το κοινό στη σκέψη του σκακιστή και του μου­σικοσυνθέτη βρίσκεται στο ότι: και στο ένα και στο άλλο, πρέπει στο μυαλό να εκλέξεις τις καλύτερες από τις πολλές βαριάντες, να τις εξετάσεις και να τις επεξεργασθείς όχι με τα μάτια και τα αυτιά, αλλά με το μυαλό.

Πάντως πρέπει να 'χει κανένας υπ' όψη του πως στη μουσική και στο Σκάκι παίζει μεγάλο ρόλο, η λογική ανάπτυξη των συμβά­ντων, το ενιαίο της σκέψης, η αυστηρότητα και το τέλειο των πλάνων μαζί με τη δημιουργικότητα που είναι η έμπνευση και το- συγκινησιακό φόντο του ανθρώπου (Μαρ. Ταιμάνοβ). Τελικά δεν μπορούμε να μην παραδεχθούμε πως ο συνδυασμός του σκακιού και της μουσικής, που τροφοδοτεί πλούσια το μυαλό (Σκάκι) και την καρδιά (μουσική) μας επιτρέπει να υπερνικήσουμε την ρουτί­να και να διαφυλάξουμε την λεπτή σχέση αυτών των δύο τε­χνών. Μπορεί να υπηρετήσεις και στις δυο; Δύσκολο, αλλά αν μπορείς αξίζει τον κόπο.

Αν συγκρίνουμε ξακουστούς γκραντ-μετρ με μουσικούς θα μπορούμε να αναφέρουμε. Τον Λάσκερ με τον Μπαχ, τον Καπα­μπλάνκα, με τον Μότσαρτ που δημιουργούσε με τέτοια ελαφρά­δα και κάποτε με χαριτωμένη αδιαφορία τα διάφορα κομμάτια της μουσικής όπως ο Καπαμπλάνκα στις παρτίδες του.

Ο μεγάλος Γερμανός μουσικοσυνθέτης Ρ. Σούμαν ( 1810­1856)πολλές φορές συνέκρινε τη μουσική με το Σκάκι. Το 1845 στο «Μουσικό περιοδικό» έγραφε: Η κακή βασίλισσα με την τε­ράστια δύναμη της, πιθανόν να συμβολίζει τη μελωδία, τον κύριο ρόλο πάντα έχει ο βασιλιάς, προσωποποίηση της αρμονίας»

Ο γνωστός Ρώσσος Μουσικοκριτικός κ. Ν. Κασκιν έγραφε: Τους σκακιστές με τους μουσικούς ενώνει περισσότερο απ' όλα η συνδυασμένη ικανότητα, που είναι εξ' ίσιου απαραίτητα και στους δύο.

Επίσης συγκρίνομε τον Κερές με τον Σοπέν, τον Μ. Λάρσεν με τον Προκόφεβ και τον Ρ. Φίσερ με κομπιούτερ. Λαμπρό παρά­ άσιγμα, της διχασμένης προσωπικότητας ανάμεσα στη μουσική και στο σκάκι παρουσιάζει ο νεαρός γκραντ-μετρ Ν. Σορτ. Εδώ ο λόγος είναι για την Ποπ μουσική.

Ο Σορτ επωφελούμενος της σκακιστικής του δημοτικότητας δημιούργησε ποπ καλλιτεχνικό συγκρότημα στο οποίο αυτός τραγουδούσε. Στο διάστημα του διεθνούς τουρνουά στο Λονδίνο το 1982 το συγκρότημα έδινε συναυλίες κοντά στο μέρος του τουρνουά. Στο διάστημα μιας παρτίδας ο Σορτ μόλις έκανε την κίνηση, έτρεξε στην συναυλία και εκεί εξετέλεσε το τραγούδι του, "Αρπαγές από τον Κόσμο".